Spinozatuin
In afwachting van de renovatie van de verwaarloosde achtertuin heeft de Stichting Spinoza Den Haag in 2024 het initiatief genomen om deze gewijde grond te herstellen met opschoning, snoeiwerk en deels met nieuwe aanplanting. Tijdens het grondwerk zijn ook originele delen blootgelegd van de tuin zoals de Haagse tuinarchitect Henri Roeters van Lennep het in 1927 heeft ontworpen en laten uitvoeren.
Het Team Spinozatuin maakt het mogelijk dat u de herwonnen tuin kunt bezichtigen tijdens een bezoek aan het Spinozahuis (Domus Spinozana), met name tijdens de jaarlijkse Spinoza Oktobermaand. In 2025 wordt verder inhoudelijke betekenis gegeven aan deze historische ‘Hortus conclusus’.
Spinoza zelf lijkt er in gedachten verzonken. Op 17 mei 1931 werd zijn bronzen portret op een stenen voetstuk geplaatst. Het betreft een schenking van de spinozist Carl Gebhardt aan de toenmalige Stichting Domus Spinozana. In 2024 is de inscriptie leesbaar gemaakt: 1930 Hüttenbach-Berlin, 1632-1677 Spinoza.
Foto: Spinoza buste, beeldhouwer Alfred Heinrich Hüttenbach.
Ethica muurtekst
De poortdeur achterin de tuin geeft toegang tot de smalle ‘Haagpoort’ die uitkomt op de 17de eeuwse Dunne Bierkade. Ook Spinoza heeft veelvuldig van deze achteruitgang gebruik gemaakt.
Volgens informatie van het Haags Gemeentearchief waren in 1927 boven de poort drie Latijnse woorden te zien. Als trofee van de tuinrenovatie in 2024 zijn ze met warmrode letters boven de poortdeur teruggebracht.
De tekst ‘Plantarum virentium amoenitate’ betekent ‘De schoonheid van groenende planten’ en is overgenomen uit de Ethica, Spinoza’s levenswerk dat hij in 1675 in zijn woonhuis aan de Paviljoensgracht voltooide.
Ethica: hoofdstuk 4, stelling 45
Een wijs man verfrist zichzelf met matig eten en drinken, zodat hij kan genieten van geuren, de schoonheid van groenende planten, van muziek, theater en andere dingen, zonder de ander schade te berokkenen. Alles met mate.
Ethica wandeling
De Ethica-tekst vormt ook de start van een speciale Ethica Wandeling. Na een korte toelichting op de tekst en het leven van Spinoza wandelt gids Jan-Willem Meijer van de Spinozatuin aan de Paviljoensgracht naar de Franse tuin van de Raad van State aan de Kneuterdijk. Onderweg komt de denkwereld van Spinoza ter sprake, zoals zijn revolutionaire ideeën over de dood bij zijn monument aan het Spui en elders zijn aansporing om zoveel mogelijk te genieten van de aangename dingen van het leven. Tot slot leidt de route naar de zeven axioma’s die met neonletters de gevels van de Raad van State verlichten. Wat bedoelt Spinoza met die zinnen uit de Ethica? De zeven stellingen in neon vormen een kunstwerk (2011) van Joseph Kosuth (USA).
Aanmelden info@spinozadenhaag.nl
De eerstkomende wandeling voor maximaal 15 deelnemers vindt plaats op een vrijdagmiddag in mei 2025. De wandeling duurt een uur, ticketkosten € 8,00 p.p. Na uw aanmelding ontvangt u aanvullende informatie.
SpinozaKwartier rijk aan historische binnentuinen
Op de Paviljoensgracht heeft het Spinozahuis (Domus Spinozana) een fraai entree, maar de poortdeur naar de achtertuin biedt wel een heel bijzonder binnenkomen. De ingang via de achterkant loopt via de historische ‘Haagpoort’, te bereiken op de Dunne Bierkade. Tijdens de jaarlijkse Open Monumentendag biedt deze smalle gang ook gratis entree tot de drie 17de eeuwse stijltuinen van het Buitenmuseum.
Aan de overkant van het Spinozahuis omarmen twintig huisjes de binnentuin van het Heilige Geesthofje. Centraal staat er de Juttepeer, de oudste perenboom (1647) van Nederland. Wellicht heeft Spinoza er weleens de schaduw opgezocht. De groenste ontmoetingsplaats is de StadsOase Spinozahof die elke zaterdag voor iedereen toegankelijk is. Via de Spinozabrug is deze duurzame stadstuin bereikbaar. Het is een vorm van stadslandbouw voor buurtbewoners, met de missie om gezamenlijk duurzame groenprojecten te ontplooien.